Bir Fransız fizikçi, çakıl taşını su üstünde kaydırma tekniğini iyileştirmek için matematik formül geliştirdi.
Lyon Üniversitesi’nden Lyderic Bocquet, su üstünde taşın sekme derecesinin yalnızca sürate bağlı olduğunu, sekme sayısında el ve kol hareketinin ya da taş yüzeyinin değerli olmadığını gösterdi.
Bocquet‘ye nazaran, taşın suda en az bir kere sekebilmesi için suratının saatte en az 1 kilometre olması gerekiyor.
New Scientist dergisindeki makaleye nazaran, Bocquet 1992 yılında kırılan dünya taş sektirme rekoru olan 38 sekme için 10 santimetre büyüklüğündeki bir çakıl taşının saatte 40 kilometre süratle gitmesi ve saniyede 14 kere kendi ekseni etrafında dönmesi gerektiğini hesapladı.
* * *
Saatte 40 kilometre süratle giden ve saniyede 14 kere ekseni etrafında dönebilen bir yıl başı yazısında vakitle kaydırak oynanabilir mi?
Yıllar kaç defa sektirilebilir?
Soruya karşılığı, “Türk basınında edebiyatçı köşe müellifi neslinin son temsilcisi” olarak nitelenen ve “dünyanın en çok köşe yazısı yazmış muharrirleri ortasında kabul edilen” Çetin Altan’ın yeni yıl yazılarında aradım.
2013 yılı başındaki yazısında, 86 yaşındayken taşı birinci cümlede 1936 yılına ulaştırıverdiğini gördüm.
“İNSAN kaç yaşında başlıyor ki günlerin, haftaların, ayların, yani ‘takvim’in ve ‘yılbaşı’ların şuuruna varmaya
Bendenizin birinci hatırladığım yılbaşı, 1936. Onu da ‘yılbaşı’ların şuuruna vardığımdan değil, ‘Çocuk Sesi’ dergisinin kapağından…
* * *
Elleri, ayakları yumuk yumuk küçücük bir çocuk, eline bir borazan almış üflüyor; borazanın içinden de ses dalgalarıyla birlikte 1936 çıkıyordu.
* * *
Bendeniz o tarihte, Ortaköy’deki yatılı bir birinci okulun 3’üncü sınıfında okuyordum. Ne ailem ne de yanına çıkacak bir kimse olmadığı için cumartesiyle pazar geceleri de okulda kalıyordum.
* * *
O tarihte bomboş bir yatakhanede yatağa yatmış; annemi özler ve düşünürken, hiç aklıma mı gelirdi, 2013 yılının birinci haftasında da yazılar yazacağım.
He… He… He… Heyt…
Aradan demek 78 yıl geçmiş.
Eh bendeniz de artık 8’inde değil, 86’sındayım.
* * *
Bu kere de yılbaşı, haftanın birinci gününün akşamına rastladı.
TV kanalları, yılbaşını konutunda televizyonunu izleyerek geçirecek milyonlarca kişi için, çok evvelden hazırlanmış cümbüş programları yayınlıyor; arada bir de sükse üstüne sükse yağdıran Nişantaşı’yla, çok daha sönük olan Taksim Meydanı’nı gösteriyordu.
* * *
Hakkari’de, Ceylanpınar’da, Doğu Beyazıt’ta, Şemdinli’de, şimdi ‘köy’ bile olamamış 46 bin ‘mezra’da ve 23 bin köyde nasıl geçtiğini göstermiyordu.
* * *
Bizim, 90’ıncı yaşını Cumhuriyet Bayramı’yla kutlayacak olan T.C. için, büyük bir falsoydu bu.
Bir Cumhuriyet, 1923’te kurulur da; 21’inci yüzyılın 13’üncü ‘yılbaşı’nda vatanın ‘Doğusu’ ile ‘Batısı’ ortasında bu kadar büyük farklar yaratır mıydı?
* * *
Bendenizin çocukken 2’nci hatırladığım yılbaşı 1937.
İlkokul yönetimi, benim üzere, yanına çıkacağı kimsesi olmayan ‘bekar talebe’ için, yılbaşı akşamı ‘özel bir tramvay’ ayarlamıştı. 8-9 yaşlarındaki bir avuç, ailesinden uzak öğrenci, doluşmuştuk tramvaya.
* * *
Tuhaf bir tesadüf, Rifâi Dergâhı Piri Kırkanahtarlı Musta’fendi’nin 7 kızından biri olan ve ‘Cici Anne’ dediğim, anneannemin; en büyük ablasının oğluydu tramvayın vatmanı Şevket.
* * *
1937’nin yılbaşı akşamında yönettiği tramvayın vatman kısmında, benimle sohbete dalmıştı.
* * *
Aynı vakitte dedesinin meskeni de olan Yeşiltulumba’daki Tekke’de kalıyordu. Bize özel tahsis edilen tramvayın vatmanlığı için görevlendirilmişti ve iki akraba karşılaşmıştık.
* * *
1972 ile 1973 yılbaşlarını Sağmalcılar Cezaevi’nde geçirdim.
Oranın da müteahhidi, tarihi kahramanlık romanları yazan bir yazardı. Birlikte giderdik, Sağmalcılar Hapishanesi yapılırken inşaata bakmaya. Orasının çok çağdaş bir hapishane olacağını öğrenirdim. Aklıma hiç gelir miydi orada yılbaşılar geçireceğim?
* * *
Neden Dünya’ya doğuyor, sonra da kaybolup gidiyoruz?
Hani bazen İNSAN, anlamsızlığa düşmüyor da değil.”
* * *
Zamanla kaydırağa kapılıp gittim…
Babamın 1927 yılında doğduğu köşk…
Köşkün yerine yapılan ve yıllarca beraberce oturduğumuz apartman…
Yukardaki yazıyı yazdığı yılbaşından 2 yıl sonra, 2015’de bizi terk etmesi…
1972-73 yılbaşını geçirdiği cezaevinde bizlerin de bir çok yılbaşı geçirmesi…
Ve 2025 yılının birinci günü…
* * *
“Taş” zamanın üstünde daima tıpkı süratle sekiyor, yıllardan yıllara geçiyor ve suratını da biz değil, dünyanın yaratılışıyla o taşı birinci atan güç belirliyor.
Biz de vaktin üstünde sekerek geçerken, “yazı” o sekişlerimizi kayda geçiriyor.
Bir yazıda 1936 ile 2025 ortasında dolaşabiliyoruz.
Hayatın tahminen bir manası yok lakin yazının bir manası var üzere gözüküyor.
* * *
Herkese memnun yeni bir yıl diliyorum…
P24’ten alınmıştır.