Liberal dünya nizamı büyük zelzelelerle sarsılırken, irili ufaklı birbirini takip eden pek çok şey, kelebek tesiriyle dünya üzerinde yaşayan tüm toplumları derinden etkiliyor. Dahası, yeterli ile berbatın tarifindeki ‘biz’in, ‘ben’ olarak prestij kazandığı, yasal olanla- ahlaklı olan ortasındaki ayrımın derinleştiği, kendine inançla terbiyesizliğin karıştığı, vasatlıkla cüretin kaynaştığı şu periyotta, adalet sisteminin boşalttığı ya da yetersiz kaldığı alanlar, ferdî keyfiyetlere bağlı olarak dolduruluyor. Dolayısı ile, hak ettiğinden fazlasını ya da azını aldığına inanan, başkasının üzerine pervasızca çöküyor. Kimin kime gücü yeterse. Bu durum, insanın temel ihtiyaçlarından ‘barınma’ için de bu türlü.
Tüm dünyada olduğu üzere, Türkiye’de de artan nüfus, enflasyon, yabancılara konut satışı ve kiralanması, kiraları ve satın alma bedellerini rekor düzeye yükseltti.
Dolayısı ile, son bir yılda artan fahiş kiralar, konut sahipleri ile kiracıları her açıdan karşı karşıya getiriyor. Mahkemeler, lebalep açılan dava evrakları ile dolu. Pekala kim haklı? Konut sahipleri mi kiracılar mı?
Hatırlarsanız, hükumet, sorunu çözmek için konut kiralarına, bir evvelki kira yılının %25’ini geçmemek şartını (işyerleri kapsam dışında) getirmişti. Lakin 2022 yılı Mayıs ayı itibariyle yıllık enflasyon, tüketici fiyatlarında %73,50, yurt içi üretici fiyatlarında %132.16’ya ulaşınca, mesken sahipleri, kiraların %25 ile sonlandırılmasını, Anayasa Mahkemesinin kararındaki “ölçülülük” unsuruna ters olduğunu ileri sürerek, kiracılar üzerinde baskıları giderek arttırdılar, artırmaya da devam ediyorlar.
Dolayısı ile, bugün mesken sahipleri ve kiracılar ortasında, vakit zaman şiddete varan sert tartışmalar yaşanıyor. Pekala o halde, yetkililer, hür piyasa iktisadının şartlarını, SÜREKSİZ – DÖNEMSEL portatif yasalar ya da düzenlemelerle tekrar revize edemez mi?
Çağdaş demokrasiler, temel hak ve özgürlüklerin, net ve kapsamlı olarak teminat altına alındığı rejimler olduğuna nazaran, insanın temel barınma hakkı üzerinde yaşanan arbedelere ve çığlıklara, hür piyasa iktisadı içinde net bir tahlil mümkün değil mi? Öte yandan, işyeri konutları ile yaşanan problemler ise, zati başlı başına bir yazı konusu..
Bugün büyük kentlerde, özelikle İstanbul’da, 7500 liranın altında konut bulmak mucize. Minimum fiyatın, yeni 8500 TL olduğunu düşünürsek, benim oturduğum sokakta ki kelamda rezidansların aylık 40- 60 bin TL ortasındaki kiralarını kim ödeyebiliyor? 15-25-35 bin TL’den başlayan olağan apartman dairesi kiraları, kimler tarafından makul karşılanıyor?
Dahası bugün, mesken sahipleri, kiracılardan ORTA ARTIRIM (!) istiyor. Yanlış okumadınız, 6 ay dolduğu için %100 artışa varan orta artırım. Orta artırım nedir ya? Versen bir keder vermezsen bir kaygı. Mesken sahibi her türlü mobbingi uyguluyor. Devletin ‘serbest piyasa iktisadı ve kuralları’ ile kısıtlandığı bir ortamda, vatandaş kendini nasıl koruyacak? Yani, ‘%25’i geçemez’ yetmiyor, geçiyorlar, yani karar gözetici olmuyor, net!
Tekraren söylemek gerekirse, şunu elbette kabul ediyorum, dünyada dolayısı ile Türkiye’de, ekonomik manada büyük kırılmalar ve değişimler yaşanıyor. Fakat çağdaş devletlerde, her değişim içinde, adaletli bir tahlil de olmalı. Yoksa, kiracılar, mahkeme kanalı ile mesken sahiplerinin meskenlerine çöker, dahası kiracılar konut sahiplerini fırsatçı, konut sahipleri de kiracılarını işgalci olarak suçlamaya devam eder.
Ezcümle, konut kiraları dar ve sabit gelirlileri zorlamaya devam ediyor. Kira ödemek için eşten dosttan alınan borçlarla nereye kadar sarfiyat bu iş? Yoksa İstanbul dediğin zenginin mi tahtı?