Merkez Bankası’nın yüzde 80’e dayanan enflasyona karşın siyaset faiz oranını düşürme kararı memleketler arası piyasaları şaşırttı. Uzmanlar enflasyonun üç haneli sayılara yükselmesi kaygısına dikkat çekerek uygulanan ekonomik modelin bir geleceğinin olmadığını belirtti. Columbia Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Seyhan Erden, tüm dünyanın enflasyonla uğraş edebilmek için faizleri yükselttiğine dikkat çekerek, endişesinin ‘enflasyonun üç haneli sayılara yükselmesi’ olduğunu söyledi. Bu türlü bir ekonomik modelin geleceğinin olmadığını söyleyen Timothy Ashm ise Merkez Bankası’nın aldığı bu kararların yüksek enflasyon ve daha zayıf bir Türk Lirası’yla halkı olumsuz etkilediğini vurguladı.
Dünya genelinde merkez bankaları artan güç ve besin fiyatlarıyla birlikte yükselen enflasyon karşısında faiz oranlarını arttırırken, Türkiye Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası toplantısının akabinde siyaset faizini yüzde 14’ten yüzde 13’e indirme kararı aldığını açıkladı.
Enflasyonun son 24 yılın en yüksek düzeyine tırmandığı bir ortamda Reuters’ın görüş aldığı hiçbir ekonomist faiz artışı öngörmemişti. Merkez Bankası indirim kararıyla piyasalara da karşıt köşe yaptı.
Merkez Bankası Para Siyaseti Konseyi ise öncü göstergelerin üçüncü çeyrekte ekonomik ivmede bir kayba işaret ettiğini belirtti. Şura, ‘sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal şartların destekleyici olması değer arz etmektedir’ kelamlarıyla siyaset faizini düşürme kararını gerekçelendirdi.
UKRAYNA SAVAŞI KRİZİ DERİNLEŞTİRDİ
Türkiye Merkez Bankası’nın geçtiğimiz yıl yüksek enflasyona karşın birkaç defa faiz oranını düşürmesiyle döviz krizi patlak vermiş ve tüketici fiyatlarında artış tetiklenmişti. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi ve yükselen güç maliyetleri ekonomik tabloyu daha da kötüleştirdi.
Son 40 yılın en yüksek enflasyonunu yaşayan Amerika’da enflasyon yüzde 8.5; İngiltere’de yüzde 10,1; Euro bölgesinde yüzde 8.9; Türkiye’de ise yüzde 80’e dayandı.
“ENFLASYON ÜÇ HANELİ SAYILARA ULAŞABİLİR”
Merkez Bankası’nın faiz kararını VOA Türkçe’den Begüm Dönmez Ersöz’e pahalandıran Columbia Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Seyhan Erden, şu anki bilgilerin yıllık büyümenin üçüncü çeyrekte yüzde 2-3 düzeylerine düşeceğini gösterdiğini hatırlattı ve Merkez Bankası’nın büyümeyi arttırmaya öncelik verdiğini söyledi.
Ancak enflasyonun bu kadar yüksek olduğu bir iktisat ortamında faizleri düşürmenin enflasyonu daha da arttıracak bir baskı yaratacağını kaydetti. Seyhan Erden, tüm dünyanın enflasyonla gayret edebilmek için faizleri yükselttiğine dikkat çekerek, endişesinin “enflasyonun üç haneli sayılara yükselmesi” olduğunu söyledi.
“MAKROEKONOMİK SİYASET SÜRDÜRÜLEMEZ HALE GELDİ”
Uzmanlar Merkez Bankası’nın bu kararının Türkiye’nin döviz rezervlerinde son periyotta yaşanan artış, zayıf global ortam ve mahallî borçlanma oranlarındaki keskin artıştan kaynaklanan ‘fırsatçı’ bir atılım olduğu görüşünde.
Merkezi New York’ta bulunan yatırım bankası JPMorgan yaptığı değerlendirmede, Türkiye’de şu anda uygulanmakta olan siyasetin en nihayetinde ya bir siyaset değişikliği ya da iktisadın daha da berbata gitmesiyle sonuçlanacağı görüşünü lisana getirdi.
ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs’ın analistleri bahse ait yaptıkları değerlendirmede, “Türkiye’de uygulanan makroekonomik siyaset faiz düşürme kararıyla daha da sürdürülemez hale geldi” dedi.
JPMORGAN: 2023 YILININ BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE FAİZ ORANININ YÜZDE 25’E YÜKSELMESİNİ ÖNGÖRÜYOR
Analistler yıllık enflasyonun yüzde 90’ın üzerine çıkması ve yıl sonuna kadar da birtakım tesirlerin yardımıyla lakin yüzde 75’e kadar gerileyebileceği öngörüsünde bulundu. Goldman Sachs ve JPMorgan yakın gelecekte öteki faiz düşürme atılımı beklemediklerini belirtiyor. JPMorgan 2023 yılının birinci çeyreğinde faiz oranının yüzde 25’e yükselmesi ve gerçek faiz oranının yılın ikinci yarısında olumluya dönmesini öngörüyor.
TİMOTHY ASH: BU TÜRLÜ BİR EKONOMİK MODELİN GELECEĞİ YOK
Merkezi Londra’da bulunan BlueBay Asset Management’ın gelişmekte olan piyasalar stratejisti Timothy Ash VOA Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede Merkez Bankası’nın faiz kararını Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçim öncesi kredi büyümesi ve istihdamı arttırmak istemesiyle açıkladı.
Hükümet yeni ekonomik model olarak isimlendirdiği yaklaşım kapsamında ihracat ve istihdama odaklanarak büyümeyi güçlendirmeyi amaçladığını belirtiyor. Bu türlü bir ekonomik modelin geleceğinin olmadığını söyleyen Timothy Ash, şirketlerin yüzde 80 seviyesinde bir enflasyonla işleyemeyeceğini ve yabancı yatırımcının da uzak duracağını kaydetti.
“MERKEZ BANKASI FAİZ KARARIYLA HALKI OLUMSUZ ETKİLEDİ”
Para siyasetine güvenmediği için yabancı yatırımcının büyük ölçüde Türkiye piyasalarından çıktığını belirten Ash, Merkez Bankası’nın aldığı bu kararların yüksek enflasyon ve daha zayıf bir Türk Lirası’yla halkı olumsuz etkilediğini vurguladı.
Avrupa’da resesyon riski ve Ukrayna savaşından kaynaklanan risk ve belirsizliklerin Türkiye’ye mümkün tesirlerini de pahalandıran Timothy Ash ”Türk imalatçıların birden fazla, araba ve beyaz eşya bölümü dahil, Avrupa’daki tedarik zincirlerine entegre. Avrupa’da tedarik zincirini etkileyecek bir güç krizi Türkiye’yi de sert vuracaktır” tabirlerini kullandı.