Bankaların bugün firmaların kredibilitelerine nazaran yüzde 30 ile 50 ortasında değişen faiz oranlarıyla kredi verdiğini, yüzde 14 siyaset faiziziyle kredi veren banka olmadığına dikkat çeken Yorgancılar, “Merkez Bankası lideri İSO’da ‘Kredi almayın kardeşim’ dedi. Sonuçta endüstricinin işi varsa, çeki, maaş ödemesi var; SGK ödemesi, ödenecek vergisi var. Bunları ödemek için mecburen bankalardan kredi alıyorlar” dedi. Seçkin Yorgancılar ile endüstricinin meselelerini konuştuk.
– Üretici fiyat endeksi yüzde 145’e dayandı. Maliyetleri nasıl yönetiyorsunuz?
Enerjiye gelen artırımlar, minimum fiyat artışı döviz artışından kaynaklanan hammadde fiyat artışları… Bunları üst üste koyduğumuzda maliyet de artıyor. Firmalar fiyatları yükselterek bu işin içinden çıkmaya çalışıyorlar.
İş dünyası her vakit şuna dikkat eder: Fiyatları çok fazla artırmanız satışlarınızı artıracaksınız manasına gelmiyor. Taban fiyata ne kadar artırım gelse de aşikâr bir alım gücü var. Minimum fiyata artırım geldiğinde eser fiyatları da artıyor. Bu da enflasyona yansıyor.
– Merkez Bankası liderinin sanayicilere dönüm stok ve kredi açıklamaları vardı, gerçi sonra yanlış anlaşıldım dedi, ne diyeceksiniz, nitekim stok yapıyor mu endüstrici?
Zaten yanlış bir açıklamaydı. Kendisi de farkına vardı. Firmaların büyük çoğunluğunun işletme sermayesine muhtaçlığı var. Kredi kullanıyorlar. Bunlarla stok yapmak kadar yanılgılı bir şey yok. Şayet gelecek üç-dört ayda aldığınız bir sipariş varsa bu taahhütleri yerine getirmek için gereksiniminiz olan hammaddeyi ya da yardımcı gereçleri satın almak için stok yaparsınız. Yoksa şu anda stok yapacak bir ortam yok.
– Özel kesimin önemli döviz borcu var onların ödenmesinde ne tıp düşünceler var?
Yıllardır şunu söylüyorum, döviz geliriniz yoksa dövizle borçlanmayacaksınız. İhracat yapmıyorsan, burada ürettiğin malı TL ile satıyorsan niçin döviz riski alıyorsun? Döviz geliri olmayan biri geçen yıl 1 milyon dolar borç aldıysa kurun geldiği düzey nazaran artık o borç 18 milyon dolar oldu. Bunu 6-7 ayda kazanabilme imkânın var mı, hiç kimse kazanamaz.
KREDİ ALMAYIN DEMEKLE OLMUYOR
– Piyasadaki kredi faizleri ile siyaset faizi ortasındaki makas açılıyor, kredi bulabiliyor musunuz?
Bankalarda bugün firmaların kredibilitelerine nazaran yüzde 30 ile 50 ortasında değişen kredi oranları var. Şu anda yüzde 14 siyaset faizi ile kredi veren bir banka yok. Merkez Bankası Lideri İSO’da ‘kredi almayın kardeşim’ dedi. Fakat almayınca da iş olmuyor. Sonuçta endüstricinin işi varsa, ödenecek çeki var, maaş ödemesi var; SGK ödemesi, ödenecek vergisi var. Bunları ödemek için mecburen bankalardan kredi alıyorlar. Firmaların özkaynak oranlarıyla borçluluklarına bakıldığı vakit Türkiye’nin genel yapısında bir kredi muhtaçlığı olduğu görülüyor. Firmaların özkaynak borçlulukları artan maliyetler, döviz kurundaki artış ve eser fiyatlarına maliyetlerin gereğince yansıtılmaması nedeniyle borçlar artıyor. Münasebetiyle firmaların nakit gereksinimi da yükseliyor. Kredi kullanım gereksinimi bunlardan doğuyor.
– Bu piyasa şartlarında bir yatırım muhtaçlığı var mı?
Türkiye’de yatırım her vakit olur. Yatırım gereksinimi var mı, var. Zira AB’ye yakınlığımız ve onların taleplerini süratlice karşılama imkânına sahibiz. Navlun fiyatlarındaki artış nedeniyle AB muhtaçlıklarını bizden karşılıyor. Lakin burada gözden kaçırılmaması gereken bir nokta da var. Avrupa’da bir yavaşlama kelam konusu. Bu önümüzdeki günlerde bizim ihracatımızı da olumsuz etkileyebilir. Yurtiçinde de birebir formda enflasyonun indirilmesi ile ilgili uygulanacak siyasetler da talepte bir yavaşlama yaşatırsa bu üretime yansır.
– Yani üretim durabilir mi?
Üretim için önümüzdeki süreçte birkaç risk var. Rusya-Ukrayna savaşından ötürü Avrupa birtakım eserlerde bize yöneldi. Uzakdoğu’da terminler uzun ve navlun fiyatları çok olduğu için buraya geliyorlardı. Bunlar artılarımız. Lakin eksilerimiz de var. Avrupa’da yükselen enflasyon nedeniyle satın alma gücünden kaynaklı bir talep daralması olabilir. Yurt içinde ise bizde şu anda çok yüksek bir enflasyon var. Hükümetin uygulayacağı siyasetlerle talepte bir düşüş olursa bu da üretime yansıyacak.
KURDAKİ BELİRSİZLİK TASA YARATIYOR
– Şu anda üyelerinizden aldığınız en temel şikâyetler hangileri?
Üyelerimiz ortasında anket yaptık. Kredi faizlerinin yüksek olması, döviz kurlarındaki belirsizlik, iç ve dış talepte yaşanacak düşüş üyelerimizin temel şikâyetleri ortasında yer alıyor.
– Yatırımların hızlanması için hangi adımlar atılmalı?
Sanayici, istikrar ve önünü görebilmek ister. Önümüzü görebilirsek bunun sonucunda esasen yatırımlar gelecektir.
– İstikrar diyorsunuz ancak daima de siyasetler değişiyor, yeni kararlar alınıyor…
Merkez Bankası liderinin sarf ettiği stokçuluk sözü endüstricinin hak etmediği bir söz. Şayet bir ülkede üretim yoksa kalkınmak hayaldir. Sanayi üretim endeksinin arttığı yıllarda Türkiye’nin büyümesinin üst istikametli geliştiğini görüyoruz. Bu manada endüstrinin desteklenmesi, moral verilmesi gerekiyor. Bu açıdan istikrar kıymetli. Bu tip pozisyonda oturan kişinin piyasaya moral verici konuşmalar yapması gerekiyor. Stokçu yerine enflasyonu nasıl düşürürüm demesi daha yanlışsız olur.
YILSONU ENFLASYONU YÜZDE 80 OLABİLİR
– Yıl sonu enflasyon, büyüme, kur ve işsizlikle ilgili öngörüleriniz neler?
TÜİK’in, Merkez Bankası’nın açıkladığı sayılar var, daima revize ediliyor. ÜFE ile TÜFE ortasındaki makas çok açıldı. Bunun kapanması gerekiyor. Enflasyon yüzde 80’e geldi. Yılın bitmesine dört ay kaldı, bu müddette enflasyonu düşürmeye dönük ne cins önlemler açıklanır bilmiyoruz. Varsayımıma nazaran yılsonu enflasyonu yüzde 70-80 ortasında olur. Büyüme yüzde 3-4 ortasında gerçekleşebilir.
Kur ile ilgili bir şey söylemek çok yanlış. Kur muhafazalı mevduat için 31 Aralık son gün, uzatılacak mı bilmiyoruz. Kurda çok söylem etmek istemediğim sayıları söyleyenler var, 20-22 TL olur diyenler var, bu büsbütün dünya konjektürüne bağlı. İşsizlik bu yıl tek haneye inmez.
– Türkiye seçime gidiyor, endüstrici olarak ne bekliyorsunuz?
Seçimin vaktinde yapılması en büyük temennimiz. Yeni gelen hükümetin de bir an evvel iktisat ile ilgili enflasyonu düşürecek önlemleri alması ve uygulamaya geçmesi en büyük temennimiz.