İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı, “Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin Çalışma Yol ve Temelleri ile Kıyafetlerine Dair Yönetmelik”, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelikle bekçilerin haftalık çalışma müddeti 40 saat olarak belirlendi. Günlük çalışma saatleri ise bekçilerin misyon bölgesinde, güneşin batış ve doğuş saatleri temel alınarak düzenlenecek.
“Kıyafet ve teçhizat” başlığı altında bekçilerin tabanca, kelepçe, gaz spreyi, cop yahut teleskopik cop ve çok kullanımlı çakı, el feneri ve düdük taşıyacağı belirtildi.
BEKÇİLERİN SİLAHLA GİREMEYECEĞİ YERLER
Silahla girilemeyecek yerler ve silah taşınmayacak durumlar ise şu biçimde sıralandı:
– Cezaevleri ve tutukevleri ile her türlü ıslah ve infaz kurumları yahut bunların eklentilerine, nezarethanelere, akıl hastanelerine, hastanelerin psikiyatri kısımlarına silahla giremez, lakin silah ve şarjörünü teslim ederek girebilir.
– Barut, bomba, dinamit, gaz, akaryakıt üzere yanıcı yahut patlayıcı hususların yapıldığı yahut koruma edildiği yerlere silahını yanına alıp şarjörünü teslim ederek girebilir.
– Çarşı ve mahalle bekçisi nüfuza tesir etmemek bakımından hangi sıfatla olursa olsun mahkemelere, duruşmalara ve disiplin heyetlerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi ana binaları ile Meclis Başkanlığınca belirlenen yerlere, şarjörünü yanına alıp silahını teslim ederek girebilir.
– Belirtilen yerlerde yalnız bu yerlerin güvenliği için vazifeli bulunan çarşı ve mahalle bekçileri silah taşıyabilirler.
– Çarşı ve mahalle bekçileri sanık sıfatıyla mahkemelere üniformayla giremezler.
– Çarşı ve mahalle bekçileri; öğrencilerin toplu olarak oturdukları yurtlarda, eğitim ve öğretim kurumlarında, siyasi partilerin açık hava ve kapalı yer toplantılarında, müsaadeli yahut müsaadesiz yapılan toplantı ve şov yürüyüşlerinde, sendikalarda, derneklerde yahut bunlara idare ve yapı olarak direkt doğruya ilişkili olan yerlerde yahut bunların toplantı ve kongrelerinde, her türlü spor müsabaka yahut yarışlarının yapıldığı yerlerde, kanuna uygun yahut kanuna ters olarak grev ve lokavt yapılmakta olan iş yerlerinde silah taşıyamazlar. Fakat bu yerlerin güvenliği için vazifeli bulunan çarşı ve mahalle bekçileri buralarda silah taşıyabilirler.
– Çarşı ve mahalle bekçilerinden; misyondan uzaklaştırılan, gözaltına alınan ve fiyatsız müsaadeye ayrılanlar silah taşıyamazlar.
‘SUÇ ÜSTÜ HALİNDE MÜDAHALE EDİP, ŞÜPHELİLERİ KOLLUK GÜÇLERİNE TESLİM EDECEKLER’
Bekçiler devriye misyonlarını en az 2 kişi olarak gerçekleştirecek, tabancalar kılıflarında bulunacak ve yalnızca tehlikeli anlarda ele alınacak. Misyon saatleri içerisinde tespit ettikleri kuşkulu durum yahut şahısları bağlı bulundukları genel kolluk ünitelerine bildirecekler.
Yönetmelikte, “Kamu tertibini bozacak mahiyetteki şov, yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi maksadıyla genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar önleyici önlemleri alır. Bireylerin can, mal ve ırzına yönelik bir suçüstü hali kelam konusu olduğu takdirde derhal müdahale eder, cürüm şüphelilerini 17 nci hususun birinci fıkrası yeterince yakalar ve genel kolluk kuvvetlerini durumdan haberdar eder. Can, mal ve ırza yönelik bir akın yahut tehdide uğrandığı teziyle yardım istendiği takdirde ise genel kolluk kuvvetlerini durumdan haberdar ederek genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar bireye refakat eder, yardıma muhtaçlığı olan hususlarda yardımda bulunur” denildi.
‘DURDURMA YETKİSİNİN KULLANIMI İÇİN MAKUL BİR SEBEBİN BULUNMASI GEREKİR’
“Durdurma ve kimlik sorma yetkisi” başlığında ise şu tabirler yer aldı:
“(1) Çarşı ve mahalle bekçileri, misyon bölgesi ve çalışma saatleri ile hudutlu olmak kaydıyla bireyleri ve araçları;
a) Bir kabahat yahut kabahatin işlenmesini önlemek,
b) Cürüm işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen kabahat yahut kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek,
c) Hakkında yakalama buyruğu ya da zorla getirme kararı verilmiş olan şahısları tespit etmek,
ç) Şahısların hayatı, beden bütünlüğü yahut mal varlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut yahut mümkün bir tehlikeyi önlemek maksadıyla durdurabilir.
(2) Çarşı ve mahalle bekçisinin durdurma yetkisini kullanabilmesi için içinde bulunulan durumdan edindiği izlenime dayanarak, kişinin bir kabahat işleyeceği yahut işlediği konusunda yahut kişinin silahlı olduğu ve hala tehlike yarattığı konusunda makul bir sebebin bulunması gerekir. Süreklilik arz edecek, fiili durum ve keyfilik oluşturacak halde durdurma süreci yapılamaz.
(3) Durdurma mühleti, durdurma sebebine temel teşkil eden sürecin gerçekleştirilmesi için muhtaçlık duyulan makul müddetten fazla olamaz.
(4) Durdurma yetkisinin kullanılmasına neden olan kuşku, yapılan açıklamayla yahut rastgele bir formda ortadan kalkarsa, bireylerin gitmesine ve araçların ayrılmalarına müsaade verilir.
(5) Çarşı ve mahalle bekçisi, misyonunu yerine getirirken kendisinin çarşı ve mahalle bekçisi olduğunu belirleyen belgeyi gösterdikten sonra, durdurduğu şahsa durdurma sebebini bildirir; kuşkuya yol açan davranışları ve durdurma sebebine ait sorular sorabilir; kimliğini yahut bulundurulması gerekli öteki evrakların ibraz edilmesini isteyebilir. Kişi, kimliğine ait olanlar hariç, sorulan sorulara karşılık vermekle yükümlü değildir. Bu bireylere kimliğini ispatlama konusunda gerekli kolaylık gösterilir. Dokümanın bulunmaması, açıklamada bulunmaktan kaçınması yahut gerçeğe alışılmamış beyanda bulunması münasebetiyle ya da sair suretle kimliği belirlenemeyen kişi tutularak durumdan derhal genel kolluk vazifelileri haberdar edilir.
(6) Durdurma üzerine aşağıdaki süreçler yapılır:
a) Durdurulan şahsa denetimin konusu ve sebepleri açıklanır.
b) Durdurulan kişi üzerinde yahut aracında silah ya da tehlike oluşturan öteki bir eşyanın bulunduğu konusunda kâfi kuşkunun varlığı halinde, kendisine yahut diğerlerine ziyan verilmesini önlemek emeline yönelik el ile dıştan denetim dâhil gerekli önlemler alınır.
c) Denetim, kişinin yahut aracın birinci durdurulduğu yerde ve mümkün olduğu kadar oburlarının göremeyeceği stilde yapılır. Öteki yere götürülerek denetim yapılamaz.
ç) El ile dıştan denetim, kişinin cinsiyetinde bulunan çarşı ve mahalle bekçisi tarafından yapılır. Kişinin cinsiyetinde çarşı ve mahalle bekçisi bulunmaması durumunda bağlı bulunduğu kolluk ünitesine haber verilir.
d) Denetim maksadı ile kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması yahut aracın dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen kısımlarının açılması istenemez, bu halde yapılan denetimin sonucunda suça ait iz, eser, emare ve kanıt elde edilirse, kişi yakalanır ve bağlı bulunduğu genel kolluk ünitesine teslim edilir.
e) Şahıslar ve araçlar hakkında daha geniş kapsamlı denetim yapılması gerektiği konusunda makul sebebin varlığı halinde bağlı bulunulan genel kolluk görevlilerine bilgi verilmek suretiyle teslim edilir.
f) Denetimden sonra talep üzerine olay yerinde derhal bir tutanak düzenlenir.”
SİLAH KULLANMA YETKİSİNİN KAPSAMI
Bekçiler, işlenmekte olan yahut işlendikten sonra izleri hala açıkta olan hata şüphelilerini, haklarında tutuklama yahut yakalama kararı olanları yakalayıp kolluk güçlerine teslim edebilecek.
Yakalanan şahıslarda “kaba üst araması” yapılabilecek ve yakalama süreciyle ilgili tutanak tutulup bir sureti şüpheliye verilecek.
Çarşı ve mahalle bekçilerine, 2559 sayılı Polis Görev ve Salâhiyet Kanunu’nun 16’ncı hususunda belirtilen sıkıntı ve silah kullanma yetkisine sahip olacak. (HABER MERKEZİ)