Türk Kızılayı, 155 yıldır dünyanın neresinde olursa olsun, insan ızdırabını dindirmeye çaba ediyor. Asırlık merhamet çınarı bir yandan insani yardım, halk sıhhati, afet ve acil durumlarda üstlendikleri öncü role ek olarak 2019’da kurulan Kızılay Kültür-Sanat ile yeterliliği sanat formunda lisana getirmek üzere yeni bir yola çıkmıştı. Açtıkları müzeler, stantlar ve vadeli yayınlarıyla faaliyetlerini sürdüren Kızılay Kültür-Sanat çalışma alanlarına 2023 yılının birinci günlerinde bir de kitap yayıncılığını ekledi.
Kızılay Kültür-Sanat Yayınları’ndan çıkan birinci kitaplardan kimileri şöyle: Balkanlar’da Yetim Türkler, Plevne’den Erzurum’a Kızılay’ın Buyruğu Altında, Balkanlar’dan Türkiye’ye Göçler, Sanat Bakacından Savaş, Kuramdan Uygulamaya İnsani Diplomasi.
FEDAKAR EBE
Bu kitaplar ortasında Hilal-i Ahmer hemşire ve ebelerinin tuttuğu notlardan hazırlanan Ebelik Staj Defteri hem konusu hem de özgünlüğüyle dikkat çekiyor. Hilâl-i Ahmer Kadırga Doğumhanesi Ebelik Kursu öğrencisi Fatıma Şehîme Hanım’ın staj defteri yayınevinin “Bellek-Belge” dizisinin birinci kitabı. Ebe Şehîme Hanım’ın Kızılay Kadırga Doğumevi’nde ebelik stajı yaptığı periyotta tuttuğu ve Halûk Perk koleksiyonunda yer alan bu defterler, Türkiye’deki sıhhat hizmetlerinin gelişimi ve sıhhat çalışanlarının eğitim süreçlerinin geçmişine katkısı açısından çok kıymetli.
Defterlerin sahibi Fatıma Şehîme Hanım, 1879 yılında Haşim Efendi ve Şekibe Hanım’ın kızı olarak İstanbul’da dünyaya gelmiş, fedakâr ve yardımsever bir insandı. Yaşı bir epey ilerlemiş olmasına karşın Dersaadet Darülfünun Tıp Fakültesi’ni bitirmişti. Hilâl-i Ahmer’in İstanbul Merkez Şubesi o periyotta yaşanan uzman eleman eksikliği sebebiyle kimsesiz asker eşlerinin fiyatsız doğum yapmalarına yardımcı olması için Süleymaniye’de ikamet ettiği anlaşılan Şehîme Hanım’dan bir mektupla dayanak istemişti. Kaleme aldığı yanıtı mektubunda “vatan ve milletine kendisini borçlu” addettiğini söyleyen Fatıma Şehîme Hanım, bu türlü bir teklifi iftiharla kabul edeceğini belirmiş, hatta yalnızca Süleymaniye değil, civar bölgelerde de bu hizmeti verebileceğini bildirecekti.
Hilâl-i Ahmer’in Besim Ömer Paşa’nın öncülüğünde açtığı ebe, hemşire ve hastabakıcı kursu mezunlarından olan Şehîme Hanım’ın stajı sırasında tuttuğu defterlerde doğumevine sevk edilen hastaların özlük bilgisi yanında doğum sürecinde gördükleri tedaviye dair detaylar, hastaların ve yeni doğanların sıhhat durumlarına dair bilgiler yer alıyor. Mesela tutulan kayıtlarda doğum yapacak hasta hakkındaki kimi klinik detaylara dair şu bilgiler verilmiş: Küçükken bir hastalık geçirip geçirmediği, birinci hayız tarihi, âdet tertibi, evliliği ve düşük yapıp yapmadığı, doğumun başından sonuna kadar geçirilen evre, hasta ve anne karnındaki çocuğun son durumları… Bunlara ek olarak birtakım hastaların isimleri, memleket ve ikamet yerleri üzere bilgilerin de kaydedildiğini görüyoruz.
Kasım 1914-Nisan 1915 ortasına tarihlenen bu iki cep defteri yepyenileri, transkript edilmiş ve sadeleştirilmiş metinleri eşliğinde okura sunulmuş. Yalnızca sıhhat tarihi açısından değil eğitim ve bayan tarihi bakımından da eşsiz bir kaynak…