Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olarak kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi), eylülde 46,9’a geriledi ve yavaşlamanın üçüncü çeyrek sonunda daha besbelli hale geldiğine işaret etti.
Eşik kıymet olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların kesimde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, manşet PMI üst üste yedinci ay eşik kıymet 50’nin altında kalarak imalat dalının performansında bozulmanın sürdüğünü gösterdi.
Ağustos ayında 47,4 olan PMI eylülde 46,9’a geriledi ve yavaşlamanın üçüncü çeyrek sonunda daha bariz hale geldiğine işaret etti. Anket iştirakçilerinden gelen bildirimlere nazaran, kırılgan talep şartları ve enflasyonist baskılar eylül ayında hem üretim hem de yeni siparişlerde yavaşlamaya yol açan temel faktörler oldu. Toplam yeni siparişler aylık bazda son bir yıl boyunca sürat kaybederken, üretimde ise yavaşlama eğilimi 10 ayı geride bıraktı. Yeni ihracat siparişlerinde ise bilhassa Avrupa’dan kaynaklanan talep zayıflığına bağlı olarak düşüş gözlendi.
İstihdam 28 ay sonra daraldı
Rapora nazaran eylülde takip edilen 10 bölümün tamamı yeni siparişlerde yavaşlama kaydetti. Düşüşün en sert yaşandığı dal dokumacılık olurken, en ölçülü ivme kaybı besin üreticilerinde gerçekleşti. Yeni ihracat siparişleri neredeyse tüm bölümlerde yavaşlarken, yalnızca kara ve deniz taşıtlarında yatay seyir gözlendi. Yeni siparişlerdeki zayıflık, birden fazla kesimin üretimini azaltmasına yol açtı. On bölümün beşi istihdamını artırdı, girdi maliyetleri enflasyonu ise tekrar genel bir artış kaydetti. Enflasyonun ağustosa nazaran sürat kestiği tek kesim kimyasal, plastik ve kauçuk eserleri oldu. Eylül ayında iş yükündeki hafifleme ve istekli istifalara bağlı olarak istihdam son 28 ayda birinci sefer azalma kaydetti.
Stoklardaki artış beşinci ayda da sürdü
Öte yandan, yeni siparişlerdeki zayıflık hasebiyle satılmamış eser ölçüsünün artması, firmaların son eser stoklarında da yükselişe yol açtı. Üretim sonrası stoklar üst üste beşinci ay artış gösterdi ve kelam konusu artış Şubat 2012’den beri en yüksek süratte ölçüldü.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket dataları hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
“Hem iç piyasada hem de yurt dışında (özellikle Avrupa) devam eden şiddetli talep şartları nedeniyle eylül ayı PMI bilgileri Türk imalatçıları açısından pek olumlu bir tablo sunmadı. Yeni siparişlerde devam eden yavaşlama istihdamı etkiledi ve firmalar salgının birinci dalgasından bu yana birinci defa çalışan sayısını azalttı. İmalatçıların sonuncu eser stoklarında süregelen artış, üretimin önümüzdeki aylarda zayıf seyredebileceğine işaret ediyor.”