Türkiye’deki ekonomik külfet süratle besin krizine dönüşüyor. İzlenen yanlış tarım ve özelleştirme siyasetleri nedeniyle bir yandan şeker fiyatları yükselirken öbür taraftan da üretici çıkmaza giriyor. Tarımda atılan yanılgılı adımların faturası da yurttaşa kesiliyor. Geçen yıldan beri yüzde 145 zamlanan şekerdeki krize tahlil arayan hükümet ise devayı ithalatta buldu. 400 bin ton şeker ithalatı için tarife kontenjanı açılmasına yönelik karar Resmi Gazete’de 27 Mayıs’ta yayımlandı. Cumhuriyetin krize dönüşen şeker sorunu konusundaki sorularını tarım uzmanı Ali Ekber Yıldırım yanıtladı.
– Bugün yaşadığımız şeker krizinin temelinde ne yatıyor?
Yaşanan krizin nedenlerinin başında yanlış yönetilen şeker siyasetleri var. Berat Albayrak periyodunda besin enflasyonunu önlemek için en azından kamunun fiyat belirlediği eserlerde “zam yapmayalım” denildi. İki yılı aşkın bir müddet şekere artırım yapılmadı. Olağanda Türkiye’de hem şeker hem de şeker pancarı fiyatını devlet açıklıyor olmasına karşın “zarar ediyoruz” diyerek özel dal ve kooperatif fabrikaları birinci kere kendi fiyatlarını kendileri belirlediler. Bu sefer piyasada ikili bir şeker fiyat yapısı oluştu.
Bir tarafta Türk Şeker’in ucuz şekeri, öbür tarafta sanayicideki yüksek fiyatlı şeker… Bu durum herkesi Türk Şeker’e yönlendirdi ve raflar boşaldı. Türk Şeker, “Ben imalatçılara, sanayicilere şeker vermeyeceğim” dedi. Kâfi ki tüketici marketlerde rafları boş görmesin diye raf garantili sistem (RGS) ile yüklü olarak da üç harfli marketlere şeker vermeye başladı. Bu durum da sanayicileri kahra soktu. Bu da bir yerden patlayacaktı, sonunda da patladı.
Ali Ekber Yıldırım
İTHALAT YAPILIYORDU
– İthalat kararına ait görüşleriniz neler?
Pancar sökümünün yapıldığı ve işlendiği eylül, ekim aylarına kadar süreci yönetim edebilmek için ithalat kararı alındı. Zira Türkiye’nin bu yıl 350-400 bin ton şeker açığı var. Bunu da hükümet ithalatla kapatmaya çalışıyor. Bakan yardımcısı her ne kadar “İthalat yok” dese de, mamul eserlerinde şeker kullanan firmalar yurtdışından “dahilde sürece rejimi” kapsamında şekeri ithal ediyor, burada işliyor ve ihraç ediyordu. Hatta Şeker Dairesi Başkanlığı’nın sayılarına bakıldığında 200 bin ton civarında ithalat yapıldığını görebiliriz.
MALİYETLER ARTTI
– Şeker düşüncesi devam edecek mi, üreticiyi neler bekliyor?
Eğer üretici kâfi ölçüde şeker pancarı ekmezse zahmet da ithalat da devam eder. Olağanda şeker pancarı alım fiyatı ağustos ayında açıklanır ancak üretici pancar ekimine yönelsin, işi bırakmasın diye birinci sefer bu yıl cumhurbaşkanı, pancar alım fiyatını ocak ayında açıkladı. 800 lira olarak belirlenen sayılar sonrasında 1100 liraya kadar çıkarıldı. Hatta kimi fabrikalar bunu 1500 liraya kadar yükseltti. Hedef üreticiyi üretimden kaçırmamak ancak mazot, gübre, su, elektrik üzere girdilerin maliyeti fazlaca artınca üretici pancar üretimini daha ne kadar sürdürebilir, bilemiyorum.
“PARAYLA BİLE ALAMAZSINIZ”
– Bu durumdan çıkmak, hem tarımı hem de hayvancılığı kalkındırmak için nelere muhtaçlık var?
Birçok eserde olduğu üzere şekerde de ithalatın tahlil olmadığı çok açık. Bunun yerine kesinlikle üretimin desteklenmesi ve Türkiye’nin bu varlıklı ziraî potansiyelinin kıymetlendirilmesi gerekiyor. Bunu yapmazsanız, o denli bir devir oluyor ki paranız olsa bile şeker alamazsınız.