Türkiye’de yüz binlerce çocuk derin yoksulluk nedeniyle yetersiz besleniyor. Okula aç giden çocuklar, “ücretsiz okul yemeği” uygulaması bir türlü gündeme gelemediği için konuta aç dönüyor.
Düzenli toplumsal yardım alan aile sayısı yaklaşık 4 milyon. Ailesinin yanında temel gereksinimleri karşılanamayan çocuk sayısı 171 bin 895. Bu sayının 2025 yılında 200 bini bulacağı öngörülüyor. Bu çocukların her biri yetersiz beslenme yani açlık ile gayret ediyor.
ANKARA’DA TOPLANTI
Bu nedenle “ücretsiz okul yemeği” programı hayati değerde lakin siyasi iktidarın gündeminde yok! Konutta sağlıklı beslenemeyen çocukların hiç değilse okulda aç kalmamasını hedefleyen Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu, 21-22 Eylül tarihlerinde Ankara’da yapacakları toplantıya katılmaları için Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Aile Bakanlığı temsilcilerine davette bulundu.
Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu üyesi Hacer Foggo ile çocuk yoksulluğunu, yetersiz beslenen öğrencileri, okul terkinin nedenlerini konuştuk.
‘BODURLUK BÜYÜK SORUN’
Öğrencilere “bir öğün fiyatsız yemek” bu yıl da verilmeyecek. Sizce neden aç çocuklar gündeme gelemiyor?
Geçen öğretim yılında başlatılan lakin yaklaşık 19 milyon öğrenciden yalnızca 1.8 milyonunu kapsayan “ücretsiz okul yemeği” uygulaması, zelzele bölgesi dışındaki okullarda kaldırıldı. Hatta artık tasarruf önlemleri kapsamında taşımalı eğitim kapsamında ikili eğitim yapan okullarda da kaldırıldı. Dünya Besin Örgütü’nün 2022 bilgilerine nazaran, Türkiye’nin 82.3 milyonluk nüfusunun yüzde 18’ine denk gelen 14.8 milyon kişi yetersiz besleniyor. Hacettepe Üniversitesi’nin yaptığı araştırmaya nazaran bodurluk oranı yüzde 6’larda. Geçen ocak ayında Türk Tabipleri Birliği ve Sıhhat ve Toplumsal Hizmet İşçileri Sendikası’nın Hatay’ın Samandağ, Antakya, Defne ilçelerinde toplamda 5 yaş altı 564 çocukla ilgili yetersiz beslenmeden kaynaklı açıkladığı rapor sonucuna nazaran beş yaş altı çocukların yüzde 6.2’si bodur. Bütün bu datalar ülkemizde yetersiz beslenmenin birincil bir sorun olduğunu gösteriyor ve bu durumdan en fazla çocuklar etkileniyor. Ancak bu mevzu iktidarın birinci sorunu haline gelmediği üzere bu sorunu çoğaltan uygulamalarla karşı karşıyayız. Okul yemeğinin bir an evvel tüm okullarda uygulanması için çeşitli sivil toplum örgütleri ve husus ile ilgili uzmanların yer aldığı Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu kuruldu. Öğrencilerin sağlıklı beslenmesini hedefliyor. Zira, okul yemeği hem çocukların sıhhatinin güzelleştirilmesini sağlıyor hem de okuldan kopmamasının en yeterli yolu.
AÇLIKLA ÇABA
Türkiye’de kaç öğrenci okula aç geliyor ve eve aç dönüyor?
YOKSULLUK OKULU BIRAKTIRIYOR
Okul terkinin en değerli nedenleri neler?
Okul terkinin en değerli nedeni yoksulluktur. Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG), Eğitim İzleme 2023 yılı raporuna nazaran 2022-23 öğretim yılında zarurî eğitim çağındaki yaklaşık 442 bin 643 çocuk eğitimin dışında kaldı. TÜİK sayılarına nazaran çocuk emekçi sayısı yüzde 22.1. Yalnızca bu sayılar bile artık eğitimin hem ülkemizde hem de hane içinde alt basamaklarına indiğini gösteriyor. Okul terki demek bir çocuğun ya sokakta risk altında olduğunu gösterir ya da çocuk emekçi olduğunu.
‘BODURLUK, DEPRESYON’
Foggo, yetersiz beslenmenin tesirlerini şöyle anlatıyor: “Dünya Sıhhat Örgütü, yetersiz beslenmenin bedenin bulaşıcı hastalıklara karşı olan direncinin kıymetli ölçüde azalmasına, gelişim geriliğine neden olduğunu belirtiyor. Öğrenme zahmetinin de en kıymetli nedeni yetersiz beslenmedir. Benim de sıkça şahit olduğum üzere çocuklarda yetersiz beslenme, yalnızca fizikî değil ruhsal problemlere da neden oluyor. Bilhassa ergen çocuklarda ve gençlerde yokluk, mahrumluk ve yoksulluk gelecekleriyle ilgili korkuya neden oluyor, ümitsizlik, depresyon ve vakit zaman da şiddeti körüklüyor. Araştırmalar yetersiz beslenmenin, çocuklarda bodurluk, düşük kilo, zayıf bağışıklık sistemi, öğrenme zahmetleri, konsantrasyon eksikliği, genel bilişsel gelişimde gerilik, demir eksikliği anemisi, güç eksikliği, davranışsal meseleler, huzursuzluk ve hiperaktivite, kas dokusunun kaybı ve zayıflaması, ciltte kuruluk, saç dökülmesi, saçın matlaşması ve renk değişiklikleri, gece körlüğü, ilerleyen yaşlarda kalp hastalığı, diyabet ve öbür kronik hastalıkların riskini artırdığını ortaya çıkardı.”
3’TE 1’İ KAHVALTI YAPMIYOR
Okul yemeği neden acil muhtaçlık?
PISA 2022 datalarına nazaran, öğrencilere bir hafta içinde kahvaltı ve akşam yemeği yeme sıklığı soruluyor. Öğrencilerin yüzde 31’i okuldan evvel kahvaltı yapmadıklarını belirtiyor. Türkiye’de fiyatsız ve sağlıklı öğlen yemeği uygulaması olmadığı için bu öğrenciler okulda yemek yemeden vakit geçirme riski taşıyor. Ayrıyeten, öğrencilerin yüzde 2’si okuldan sonra hiç, yüzde 9’u ise haftada bir gün akşam yemeği yediklerini söz ediyor. Bu durum, çocukların okul yemeğine gereksinim duyduğunun en kıymetli göstergesi. Yeniden PISA 2022 araştırmasında öğrencilere “Geçen 30 günde yiyecek alacak paranız olmadığı için kaç sefer yemek yiyemediniz?” sorusu da yöneltiliyor. Türkiye’de öğrencilerin yüzde 19.2’si en az bir gün, yüzde 1.9’u ise her gün ya da neredeyse her gün paraları olmadığı için yemek yiyemediklerini belirtiyor. Bu bulgular, okul yemeğinin acil bir muhtaçlık olduğunu tekrar ortaya koyuyor. Ülkemizde besin enflasyonunun yüksek olması, besin güvencesizliğinin olduğunun da bir göstergesi.