Dünya genelinde 277 milyondan fazla abonesi bulunan Netflix’in sansür siyaseti uzun yıllardır tartışma konusu.
Türkiye’de kimi üretimlere daha yayınlanmadan müdahale edildiği tezleri sonrası pazardan çıkma kozunu oynayan şirket, iktidarla zorunlu/gönüllü anlaşmış üzere.
Son devirde makûs alışkanlıkları ve farklı cinsel yönelimleri özendirdiği savıyla birtakım gençlik dizileri üzerinden bir tansiyon yaşansa da sular duruldu.
Ancak Netflix’in Türkiye’de izleyiciye sunmadığı kimi imaller yurt dışında izlenebiliyor.
Bunların başında 1978 üretimi ‘Midnight Express’ (Gece Yarısı Ekspresi) geliyor.
O periyot başta turizm olmak üzere birçok bölümü vuran üretim farklı ülkelerden erişim sağlanabiliyor.
TÜRKİYE’Yİ KARALAYAN SİNEMA: GECE YARISI EKSPRESİ
1980’lere damgasını vuran sinemada Türkiye yerden yere vuruluyor.
Türkiye’yi karalama kampanyasına dönüşen sinemada Amerikalı üniversite öğrencisi Billy Hayes’in kıssası abartılı halde anlatılıyor.
Sultanahmet’te gitar çalıp eğlenen ve uyuşturucu kullanan hippiler ortasında bir hafta geçiren Hayes, ülkesine dönerken iki kilo esrarla yakalanıyor. Yeşilköy Havalimanı’nda 7 Ekim 1970’te Yeşilköy Havalimanı’nda gözaltına alınıyor ve 30 yıl mahpusa mahkum oluyor.
KAÇTI MI KAÇIRILDI MI?
Hayes’in tutuklanması iki ülke kamuoyunda da geniş yankı uyandırdı. 75’te yeterli hal gerekçesiyle Sağmalcılar’dan o devir açık cezaevi olan İmralı’ya nakledildi.
İddiasına nazaran 2 Ekim 75 gecesi İmralı’ya bir kum motoru yanaşmıştı ve gerisinde da bir sandal bağlıydı. Sandalın içine saklandı ve tekne denize açılınca sandalın ipini kesti, 6 saat dalgalarla boğuşup Bandırma’dan karaya çıktı.
Üç otobüs değiştirip, evvel Bursa, sonra İstanbul, akabinde Edirne’ye gitti. Enez ilçesi yakınlarından Meriç ırmağını yüzerek geçip Yunanistan’a sığındı. Bu kıssaya kimse inanmadı ancak sonuçta cezaevinden kaçmış ya da kaçırılmıştı. Firar olayı da gizlenip ve 20 gün sonra açıklanmıştı.
Hayes, New York’ta kahraman üzere karşılandı. Ortadan 3 yıl geçti. 1978’de Türkiye günlerini “Midnight Express” isimli kitabında anlattı. Oliver Stone da bu abartılara yenilerini ekleyip hayal eseri bir senaryo yazdı.
Malta’da çekilen 2.5 milyon dolar bütçeli sinemada Türkiye ile ilgili birçok olumsuz kısım vardı. Sinema 23 Mayıs 1978’de gösterime girdi. Hayes telif haklarından büyük kar elde etti. Stone, Oscar mükafatı aldı. Direktör Alan Parker’ın da yıldızı parladı.
Film vizyona girdikten 45 gün sonra ise Türkiye ile ABD ortasında mahkumların iadesi mutabakatı imzalandı.
“SİPARİŞ BİR İŞTİ”
Oliver Stone, 2004’te Türkiye’ye geldi, “Ülkenizde pek çok kalp kırdım” diyerek özür diledi. Hayes da pişmanlığını lisana getirip “Bütün Türklerin sinemadakiler üzere zalim olduğu izlenimi doğdu” dedi.
10 Aralık 2004’de Türkiye’ye gelen sinemanın senaristi Stone dönemin Kültür Turizm Bakanı Erkan Mumcu ile görüştü. Mumcu 17 yıl evvelki bu görüşmeyi şöyle anlatmıştı:
– O devirde beş parasız, perişan, sefil bir durumda olduğunu, bu proje önüne gelince kabul ettiğini söyledi. ‘Sipariş bir işti, propaganda sinemasıydı, kusur yaptım’ dedi. Yanlışını telafi etmek istediğini ve pişmanlığını lisana getirdi. Parasız ve sıkıntı durumda olduğu için bu işe girdiğine ait kelamlarını samimi buldum, fakat pişmanlığı gerçek fikri olmayabilir.