2025’te hangi salgın dünyayı etkisi altına alacak?

COVID’in geri çekildiği bir devirde, halk sıhhati uzmanlarını en çok endişelendiren üç bulaşıcı hastalık sıtma, HIV ve tüberküloz olarak listeleniyor. Bu üç hastalık her yıl yaklaşık 2 milyon insanın vefatına neden oluyor.

Bunların yanı sıra, bilhassa tedavi için kullanılan antibiyotik ve antiviral ilaçlara dirençli hale gelen birtakım patojenlerin yer aldığı izleme listeleri de mevcut. Bu kümelerden biri de süratli salgınlara neden olma mümkünlüğü daha yüksek olan influenza virüsleri.

ENDİŞE YARATAN BİR VİRÜS: KUŞ GRİBİ (H5N1)

İnfluenza virüsü, şu sıralar büyük bir kaygı kaynağı ve 2025’te önemli bir sorun haline gelmenin de eşiğinde.

İnfluenza A alt tipi H5N1, genellikle “kuş gribi” olarak isimlendirilir. Bu virüs, hem yırtıcı hem de evcil kuşlar ortasında (özellikle kümes hayvanlarında) yaygın olarak bulunuyor. Son vakitlerde, ABD’deki kimi eyaletlerde süt sığırlarını enfekte etmeye başladı ve Moğolistan’da atlarda tespit edildi. Kuşlarda görülen influenza olayları arttığında, her vakit insanların bu hastalığı kapma riski vardır. Kuş gribi insanlara da bulaşabilir; bu yıl ABD’de çiftlik çalışanlarının enfekte sığırlarla temas etmesi ve çiğ süt içmesi sonucunda 61 vaka rapor edildi.

Bu, evvelki iki yılda Amerika kıtasında sadece iki olay olduğu düşünüldüğünde, epeyce büyük bir artış. İnsan enfeksiyonlarında yüzde 30’luk bir vefat oranı göz önüne alındığında, kuş gribi halk sıhhati yetkililerinin öncelikleri ortasında süratle yükseliyor.

İNSANLAR ORTASINDA YAYILMA RİSKİ

Şans yapıtı, H5N1 kuş gribi şu an beşerler ortasında bulaşmıyor, bu da bir pandemiye neden olma mümkünlüğünü büyük ölçüde azaltıyor. Influenza virüsleri, hücrelerin dışındaki sialik reseptörler ismi verilen moleküler yapılara bağlanarak hücrelere girer ve çoğalmaya başlar.

İnsanlara ahenk sağlamış grip virüsleri, bu sialik reseptörleri çok güzel tanır. Bu da onların, insan hücrelerine basitçe girmesine ve yayılmasına imkan tanır. Lakin kuş gribi, kuş sialik reseptörlerine ahenk sağlamıştır ve insan reseptörlerine “bağlanırken” kimi uyumsuzluklar gösterir. Bu nedenle, mevcut formuyla H5N1 insanlarda kolay kolay yayılmıyor.

Bununla birlikte, yakın tarihli bir çalışma, grip genomundaki tek bir mutasyonun H5N1’i beşerler ortasında yayılabilir hale getirebileceğini ve bu durumun bir pandemiyi başlatabileceğini gösterdi. Şayet bu kuş gribi çeşidi beşerler ortasında bulaşabilir hale gelirse, hükümetlerin yayılmayı denetim altına almak için süratli hareket etmesi gerekecek. Dünya genelindeki hastalık denetim merkezleri, kuş gribi ve öbür potansiyel tehditler için pandemi hazırlık planları hazırladı.

Örneğin Birleşik Krallık, 2025’te bu riskle başa çıkmak için kuş gribine karşı müdafaa sağlayabilen 5 milyon doz H5 aşısı satın aldı.

GIDA GÜVENLİĞİ VE EKONOMİK ETKİLER

Kuş gribinin beşerler ortasında yayılma potansiyeli olmasa bile, hayvan sıhhatini 2025’te daha fazla etkileyebilir. Bu durum, büyük hayvan refahı sıkıntılarının yanı sıra, besin arzını bozma ve ekonomik tesirler yaratma potansiyeline de sahiptir.

Tüm bu çalışmalar, “tek sağlık” ismi verilen bir yaklaşımın modülüdür: İnsan, hayvan ve etraf sıhhatini birbirine bağlı varlıklar olarak ele almak ve hepsini eşit derecede değerli kabul etmek.

Çevremizdeki ve etrafımızdaki hayvanlarda hastalığı anlamak ve önlemek, bu hastalıkların insanlara geçmesini önlemede değerli bir rol oynar. Emsal biçimde, insanlarda bulaşıcı hastalıkları izleyerek ve engelleyerek, hayvanlarımızın ve etrafın sıhhatini da koruyabiliriz.

Ancak, sıtma, HIV, tüberküloz ve öbür patojenler üzere devam eden “yavaş pandemileri” unutmamalıyız. Bunlarla çaba, gelecekte ortaya çıkabilecek yeni hastalıklara karşı hazırlıklı olmak kadar değerlidir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir